انعطاف ناپذیری (Rigidity) در علم روانشناسی به عنوان یکی از ویژگیهای شخصیتی شناخته شده است که در آن فرد قادر نیست با توجه به شرایط جدید تصمیمات جدیدی بگیرد، و به رفتاری اشاره دارد که طبق عادت همیشگی انجام می شود و شخص در مواجهه با شرایط جدید،از تغییر عادت و رفتار خود خودداری میکند. درواقع، افراد نامنعطف دچار مشکلاتی مانند عدم آمادگی برای تغییر و اصرار بر حفظ روال ها و شیوههای زندگی قبلی خود و عدم توانایی در تطبیق با شرایط جدید هستند.
این ویژگی ممکن است باعث مراجعه به پزشک در صورت بروز بیماریهای جدید یا شرایط عادی زندگی نظیر تغییر شغل، انتقال به مکان دیگر، از دست دادن عزیزان و غیره شود. افرادی که دچار انعطاف ناپذیری هستند، احساس خستگی، ناراحتی و تحریم از سوی دیگران را دارند. افرادی که به طور مداوم با شرایط جدیدی مواجه هستند، از طریق رشد شخصی و یادگیری مهارت های تطبیقی، می توانند انعطاف ناپذیری خود را کاهش دهند و به شخصیت انعطافپذیر تبدیل شوند.
تکنیک های مقابله با انعطاف ناپذیری عبارتند از:
- توجه به تغییر: اساسی ترین تکنیک مقابله با انعطاف ناپذیری این است که افراد به تغییرات در زندگی خود توجه کنند و سعی کنند با آن ها تطبیق پیدا کنند. این بدان معناست که باید تلاش شود روحیه یادگیری و تحول در زندگی ایجاد شود و برای مواجهه با تغییرات، از یادگیری مهارت های جدیدی اجتناب نکنند.
- تمرین انعطاف پذیری: افراد می توانند با انجام تمرین های انعطاف پذیری شخصیت خود را تغییر دهند و با تغییر رفتار، به شخصیتی انعطاف پذیر تبدیل شوند. برای انجام این تمرینات میتوانید از تکنیکهایی مانند مدیتیشن، یوگا و انجام تمرینات تنفسی استفاده کنید.
- شناخت و کنترل احساسات: افراد باید احساسات خود را شناسایی کنند و یاد بگیرند که چگونه آنها را کنترل کنند. این کار میتواند با تکنیکهای مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی، و دیدن فیلمهای آموزشی مربوط به کنترل احساسات انجام شود.
- تغییر رویه فکری: افراد باید به تغییر رویه فکری خود مبادرت کنند و از نگرش اسکورژیستی (اغلب به چیزی بد نگاه کردن) و نگرشی بدبینانه بیرون بیایند. برای این کار میتوانید از کتاب ها و ویدئو های آموزشی مربوط به تغییر رویه فکری استفاده کنید.
- روابط موثر با دیگران: برای مقابله با انعطاف ناپذیری، باید در روابط با دیگران موثر باشید و مهارت های ارتباطی خود را تقویت کنید. به عملکرد موثر خود در ارتباط با دیگران توجه کنید و مجموعه مهارتهای خود را برای مواجهه با شرایطی که ممکن است در تعامل با دیگران پیش آیند را تقویت کنید.